Opracowanie i redakcja J. Drabiny,
Bytom 2002, ss. 160.

Okres po 1945 roku nie obrodził obfitością wspomnień jego mieszkańców. Być może działo się tak dlatego, że każde słowo pisane podlegało w powojennej Polsce cenzurze, a więc pisanie o trudnych powojennych latach z perspektywy własnych przeżyć nie miało szansy na publikację. Do rangi symbolu urasta fakt, że najobszerniejsze wspomnienia, które spisane zostały w latach 1945 - 1946 przez bytomską nauczycielkę, opublikowane zostały w Niemczech. Decyzję o zaproszeniu bytomian do pisania wspomnień podjąłem przed kilku zaledwie laty, by wypełniły one osobną książkę ubarwiającą obraz miasta w powojennym półwieczu, znany dotąd jedynie z naukowych opracowań. Wspomnienia zamieszczone tutaj pisali nie tylko ludzie sprawnie formułujący myśli, a więc dziennikarze, literaci, autorzy licznych książek, ale także ci, którzy sięgają po pióro rzadziej. Każde z tych wspomnień ma wyjątkową wartość, bo nie o stronę formalną tu chodzi, ale o przekazane informacje z przeszłości i osobisty do nich stosunek każdego z piszących autorów. Zostały one ulokowane w odpowiednim miejscu tej publikacji i poprzedzone, a nierzadko i zwieńczone moimi uwagami. Było to niezbędne, bowiem w przeciwnym razie niniejsza książka przypominałaby rozbite zwierciadło, którego kawałki musiałby Czytelnik sam mozolnie składać. Zdecydowałem uczynić to sam, zafascynowany kolorytem owych wspomnień uzupełnionych fotografiami i pocztówkami, choć wiem, że można je było ułożyć za każdym razem inaczej, jak kolorowe szkiełka w kalejdoskopie. Zawsze bowiem można byłoby z nich wyczarować inny obraz bytomskiej przeszłości przeżywanej przez każdego z nas inaczej. Taka jest uroda wspomnień pokrytych patyną czasu i ozłoconych nostalgią za latami już przeżytymi - nawet jeśli były one niezmiernie trudne. Winienem więc słowa szczególnych podziękowań autorom wspomnień, tym żyjącym i kilku już zmarłym, a także właścicielom fotografii i pocztówek. Ułożone zostały w książce w porządku chronologicznym zamykając każdy z dziewięciu rozdziałów. Uznałem za celowe zawsze poprzedzić je kilkunastu zdaniami wprowadzenia, by uzasadnić wybór tych właśnie ilustracji spośród wielkiego mnóstwa fotografii i pocztówek, jakie mieliśmy do dyspozycji. Mam nadzieję, że niniejsza książka wydana przez Towarzystwo Miłośników Bytomia stanowić będzie pierwszy bukiet najlepszych życzeń dla miasta na dwa lata przed jego wielkim jubileuszem 750-lecia.

Jan Drabina
Bytom, 15 sierpnia 2002 r.

Spis treści:

Wstęp
I. Styczeń 1945
II. Miesiące następne
III. Repatrianci i przybysze
IV. Weryfikacje i wywózki
V. Powojenna codzienność
VI. Różne oblicza władzy "ludowej"
VII. Gomułkowskie lata (1956 - 1970)
VIII. Dekada Gierka (1970 - 1980)
IX. Po roku 1980
X. Bytom współczesny w obiektywie
Wykaz wykorzystanych wspomnień

Uwaga!! Książkę można nabyć w siedzibie Towarzystwa Miłośników Bytomia.